Chú điệu Tâm vừa mới vào ở chùa, những đêm đầu tiên vì nhớ nhà nên chú cứ đi thơ thẩn mãi ở ngoài vườn.

Nội dung:

Chú điệu Tâm vừa mới vào ở chùa, những đêm đầu tiên vì nhớ nhà nên chú cứ đi thơ thẩn mãi ở ngoài vườn.

Hôm nọ chú ngồi khóc một mình, thấy Vô Văn đi ra, điệu đánh trống lảng:

– Ồ! Đêm nay trăng sáng quá!

Vô Văn ra vẻ ta đây:

– Rõ vớ vẩn! Trăng thì khi nào lại không sáng, cứ gì đêm nay!

Điệu Tâm cãi:

– Hôm qua nó có sáng đâu.

– Có chứ!

– Tối om!

– Sao lại tối ?

– Vì bị mây che.

Vô Văn cười hít hít:

– Đấy, vì bị mây che chứ không phải trăng không sáng.

Điệu Tâm im lặng.

Vô Văn lên giọng kẻ cả:

– Nghe thơ đây:

       “Trăng vốn sáng nhưng lòng mây u uất
Che nguồn trăng không soi thấu lá cành”

Này nhé! Trăng chính tuệ giác đấy! Mây chính là vô minh. Vô minh che mờ tuệ giác! Chú em có hiểu thế không?

Điệu Tâm lắc đầu:

– Em không biết!

Vô Văn trừng mắt:

– Không biết? Đồ ngốc! Thế thì học đi! Vậy có thuộc mấy câu thơ của Đại sư bá không hở?

– Sao ạ ?

– Thơ thế này:

          “Ngàn xưa từ ngàn xưa
Chưa một lần trăng lặn!”

Vô phúc cho chú, vừa lúc Sơ Tổ đi ngang, nghe được, nói khẽ:

– Hoa nở rồi tàn, trăng tròn rồi lại khuyết, ta có bảo trăng không lặn bao giờ đâu mà nói oan cho sư bá thế!

Vô Văn thè lưỡi, lủi mất.

********************************

Lý do ngủ không nằm

Vị khách kia nghe đồn nhà sư ngủ không nằm, hâm mộ lắm, tìm đến và xin được gặp mặt.

– Đại đức hành pháp môn cao thượng này được bao nhiêu lâu rồi?

– Ý ngài muốn nói chuyện gì? Nhà sư ngạc nhiên hỏi.

– Chuyện đại đức ngủ mà không nằm đấy!

Nhà sư cười:

– À, cám ơn ngài đã có ý hỏi han. Vâng, từ khi bần tăng bị mấy cái mụt nhọt ở nơi lưng, nơi hông nó hành, từ đấy bần tăng không còn nằm được nữa!  

********************************

Chiêu thức của Đa Trí

Một thanh niên có vẻ trí thức đến chùa, ngồi thuyết tràng giang đại hải về chân lý, tuyệt đối, bản thể. Cuối cùng, y tóm tắt:

– Như vậy, rõ ràng là “nhất thiết pháp không”, tôi không, các chú không, không có sở đắc, không có Niết-bàn, viên mãn không, tất cánh không.

Đa Trí chăm chú lắng nghe, rồi lắc đầu:

– Vô lý, thậm vô lý!

Khách ngạc nhiên:

– Tại sao vậy? Tôi đã nghiên cứu hầu hết hai truyền thừa Bắc và Nam tông, có khác gì những điều tôi nói.

Đa Trí nhếch mép:

– Bởi vậy tôi mới bảo là tào lao!

Khách tím mặt giận run.

Hồi lâu, Đa Trí mới cười cười, nhã nhặn:

– Như vậy chứng tỏ cái “giận” của ông bạn là có thật đấy chứ ạ?

Khách “à” một tiếng rồi ngớ ra.

********************************

Đáp án của Vô Văn

Vô Tâm về thăm nhà lên, gặp Vô Văn đang tưới ớt bên hông chùa, chú hí hửng kéo Vô Văn lại gốc cây.

– Công án mới đây! Hãy chăm chú lắng nghe! Sẵn sàng chưa?

– Sẵn sàng rồi!

Vô Tâm kể:

– “Một người cha đánh con. Lần thứ nhất bảo là không được khóc. Lần thứ hai bảo, không khóc thì được rồi, nhưng cấm chảy nước mắt. Lần thứ ba lại bảo, không khóc, không chảy nước mắt, nhưng cấm cái bản mặt tỉnh bơ như thế”.

Vậy trường hợp chú thì chú tính sao? Hử? Nói đi! Nói ngay tức khắc!

Vô Văn đứng dậy:

– Tôi đi tưới cây.

********************************

Đạo… lan!

Đa Trí ngồi nhìn chú Đa Thức tưới lan, săn sóc lan, chú nhăn mày suy nghĩ rất lâu rồi hăm hở đến gặp nhà sư.

– Thầy à! Con vừa tìm ra được cái Đạo… lan!

– Sao? Đạo lan là? Thử nói ta nghe.

– Dạ, chơi lan phải biết “cho đi” tiền bạc, thì giờ, công lao, sức khỏe… Biết “cho đi” nhiều thứ như vậy thì có khác gì bố thí ba-la-mật… lan?

Nhà sư nhăn mày:

– Cứ nói tiếp.

– Phải chăm sóc, gìn giữ cẩn thận từng cái rễ, cái lá, cái nụ, cái chồi… cũng như giữ gìn thân, khẩu, ý vậy. Cái đó được gọi là trì giới ba-la-mật… lan!

– Được lắm!

– Phải cố gắng thường xuyên, không được lười biếng, cẩu thả, bê trễ. Phải chăm tưới hằng ngày; tưới ít hoặc nhiều lại còn tùy nắng hay mưa, khô hay ẩm, lạnh hay nóng, không được phép dễ đuôi. Cái ấy được gọi là tinh tấn ba-la-mật… lan, không sai!

– Ồ!

Đa Trí hăng hái nói tiếp:

– Phải biết rõ đây là loại nấm đà, nấm đen, nấm trắng… do vi khuẩn nào gây ra. Phải biết phân biệt đâu là bệnh rầy, bệnh cháy lá, bệnh thối lá, thối đọt, thối rễ; bệnh do ung thư, còi cọc, do úng rễ, phỏng lá; bệnh do khô quá, ướt quá… để mà cứu chữa kịp thời. Đấy không phải là trí tuệ ba-la-mật… lan là gì?

– À!

– Khi tưới tắm chăm sóc thì để trọn tâm hồn vào đấy, chăm chú, chuyên nhất,… Cái đó gọi là thiền định Ba-la-mật… lan chính hiệu!

Thấy Đa Trí còn muốn nói nữa, nhà sư ngăn lại:

– Thôi đủ rồi! Vậy là ta hiểu rồi!

Đa Trí hỏi:

– Vậy thầy nghĩ thế nào? Ấy có được gọi là Đạo chăng?

Nhà sư mỉm cười:

– Ta bây giờ già rồi, đầu óc lú lẫn, không có được “biện tài giải”, “tuệ phân tích” như con. Con đã “không thầy chỉ dạy” mà tìm ra con đường cho chính mình, khác con đường của các đấng Như Lai! Khá lắm!

Đa Trí nhũn nhặn:

– Dạ, con không dám! Con chỉ mới suy luận thôi!

– Ồ! Vậy ta cũng suy luận đây! Ta hỏi con nhé, nếu có cái được gọi là ba-la-mật lan, thì cũng phải có ba-la-mật cuốc đất, ba-la-mật nhổ cỏ, ba-la-mật lái xe, ba-la-mật họa, ba-la-mật thơ, ba-la-mật đánh cờ… có phải không?

Đa Trí vỗ tay:

– Chính thị! Chẳng có gì không có Ba-la-mật cả! Chẳng có gì mà không có Đạo. Rồi chú ngâm:

             “Mười phương chân lý, Đạo
Thảy thảy hiện trần sa
Thảy thảy ba-la-mật
Thảy thảy Bồ-đề-tát-bà-ha!”

Nhà sư ôn tồn hỏi:

– Con nè, thế ba-la-mật lan của con với ba-la-mật của Phật không có gì khác nhau đấy chứ?

– Dạ, không khác. Chân lý vốn chỉ có một mà thôi. Đã Đạo rồi thì đâu cũng là Đạo cả.

– Con này, nhà sư chậm rãi nói – không đâu là không có Đạo. Đồng ý! Nhưng cái Đạo lan của con có giải thoát được sầu, bi, khổ, ưu, não không?

– Dạ, có chứ! Đa Trí mau mắn đáp – Nhìn lan nở là con giải thoát liền!

– Có an vui tự tại không?

– Dạ có!

– Rất tốt! Rất tốt!

Rồi nhà sư nhẹ nhàng vỗ vai Đa Trí mà rằng:

– Con nè, việc tưới lan, chăm sóc lan, tháng này qua tháng khác, năm này qua năm nọ thật là vất vả; nên trước đây, chư tăng họp lại rồi phân công đồng đều để các chú có cơ hội tu tập công đức. Nay con đã “thâm ngộ” cái Đạo lan, đã giải thoát được nhờ Đạo lan, đã an vui tự tại được cũng nhờ Đạo lan. Quí hóa thay! Hy hữu thay! Vậy thì từ nay, con hãy bố thí, trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn thiền định, trí tuệ ba-la-mật cái vườn lan “một mình” cho chùa vậy nhé!

Đa Trí tròn xoe mắt một hồi rồi tự rủa thầm: “Ta tự hại ta rồi?”

********************************

Đường… ta!

Ối dào! Đường lên chùa sư nó xa quá trời là… “xa”!

Sư vốn lãng tai, hỏi:

– Con nói cái gì… “ta”?

– Dạ, đường ạ!

Sư gật gù đáp:

– Phải rồi! Đường… ta, ta… đường! Khi tâm phân biệt thì có “ta”, có “đường”! Còn khi tâm không phân biệt thì “không thấy ta”, “không thấy đường”. Đã vong năng, vong sở, không ta, không đường thì chẳng thấy đâu là xa, đâu là gần cả con ạ!

********************************

Ni lâu đạo hữu buôn bán mần ăn ra sao?

Một thương gia giàu lòng tín tâm, làm phước, bố thí rất nhiều. Sau mấy tháng chuyên tâm nghiên cứu về giáo pháp, hôm kia ông ta đến gặp nhà sư:

– Bạch thầy! Mọi pháp hữu vi đều là vô thường, đau khổ, vô ngã…

– Đúng thế!

– Nếu các pháp vốn là vô tự tính, không thực hữu, tất cả đều là không, vậy chẳng hay, tu giới, tu định, tu huệ thì “được” cái gì, “lợi” cái gì?

Nhà sư tủm tỉm cười rồi hỏi:

– Ni lâu đạo hữu buôn bán mần ăn ra sao?

-!?