Ngồi Thiền – Con Đường Trở Về Với Tâm Chân Thật

1. Vì sao cần ngồi thiền?

Phật dạy rằng trong bốn oai nghi – đi, đứng, nằm, ngồi – chúng ta đều có thể tu tập. Tuy nhiên, các vị Thiền sư cho rằng trong bốn oai nghi ấy, ngồi là thù thắng hơn cả.

Bởi khi ngồi, thân an – tâm dễ định, giúp người tu có thể dừng lại dòng tâm niệm vọng động. Trong đời sống thường ngày, tâm ta luôn chạy theo hơn – thua, phải – quấy, thậm chí ngay cả trong giấc ngủ, dòng suy nghĩ vẫn không ngừng dấy khởi. Chính vì bị những vọng niệm đó chi phối nên ta mãi trôi lăn trong sanh tử luân hồi.

2. Nghiệp và ý – Cội nguồn của sanh tử

Phật dạy rằng nghiệp dẫn chúng sanh trôi lăn, mà nghiệp bắt nguồn từ thân, khẩu và ý. Trong ba nghiệp, ý nghiệp là chủ động:

• Ý nghĩ thiện – thân làm thiện, miệng nói lời lành.

• Ý nghĩ ác – thân hành ác, miệng nói lời xấu.

Nếu ý lặng, nghiệp dừng.
Nếu ý động, nghiệp khởi.

Do đó, ngồi thiền là phương pháp dừng ý nghiệp. Khi ý lặng, tâm chân thật hiện tiền – đó chính là cái biết sáng suốt không sanh diệt, vốn sẵn có nơi mỗi người.

3. Ngồi thiền là trở về với Phật tâm sẵn có

Các Thiền sư ví người tu như kẻ cưỡi trâu đi tìm trâu, hay cõng Phật đi cầu Phật – tìm cầu bên ngoài mà quên mất ông Phật thật trong chính mình.

Tâm Phật ấy vốn hằng tri, hằng giác, nhưng vì bị lớp lớp vọng tưởng che phủ nên ta không thấy được. Cũng như mặt trăng sáng bị mây che, không phải trăng mất, mà vì ta không thấy.
Tọa thiền chính là dẹp mây vọng tưởng để ánh trăng tâm sáng hiện ra.

4. Làm chủ tâm – Làm chủ nghiệp

Bao lâu nay, vọng tâm lăng xăng làm chủ mình. Khi ngồi thiền, ta giành lại quyền làm chủ.
Không chạy theo niệm khởi, ta dừng được nghiệp. Nếu tâm làm chủ được ý niệm, ta làm chủ được đời sống và cái chết. Ngược lại, nếu để vọng tưởng dẫn dắt, khi nhắm mắt, nó sẽ dẫn ta đi trong luân hồi không dừng.

Ngồi thiền vì vậy không phải để thư giãn hay dưỡng sinh, mà là để làm Phật – dừng nhân tạo nghiệp, dứt luân hồi, đạt đến giải thoát sanh tử.

5. Khi tâm tĩnh – Trí tuệ phát sinh

Người thường nghĩ liên tục, tâm không yên, đầu nặng nề. Khi ý niệm tạp loạn lắng xuống, trí tuệ tự nhiên sáng.

Giống như nước đục được lóng trong, tâm lặng thì trí sáng.
Khi trí sáng, ta thấy rõ mọi sự việc, không bị vô minh che phủ.
Đó là kết quả gần nhất của thiền định – tâm an, trí sáng.

Kết quả cao hơn là giải thoát sanh tử, vì tâm không còn bị nghiệp dẫn.

6. Lợi ích thiết thực của việc ngồi thiền

• Tâm an – Thân khỏe: Người tâm loạn dễ sinh bệnh. Khi tâm tĩnh, thân nhẹ nhàng, khỏe mạnh.

• Gương mặt an nhiên: Khi không bị cảm xúc chi phối, gương mặt hiền hòa, tươi sáng.

• Tinh thần minh mẫn: Bớt lo, bớt sầu, trí tuệ bén nhạy, cuộc sống vui tươi.

Thiền giúp thân khỏe, tâm an, trí sáng – đó là lợi ích cụ thể nhất của người tu thiền.

7. Ngồi thiền – Hành trình nhìn lại chính mình

Suốt cuộc đời, ta thường hướng ra ngoài mà quên nhìn lại bên trong.
Khi quay lại soi tâm, ta nhận ra những niệm sanh diệt không phải thật mình.
Chỉ khi vọng niệm lặng, ta mới thấy tự tánh chân thật – không sanh, không diệt, luôn sáng suốt và hiện hữu.

Nhận ra điều đó là tìm lại trân bảo trong nhà, là thức tỉnh khỏi mê lầm – việc ấy sao có thể nói là vô ích?

8. Kết luận – Con đường thiền định giải thoát

Ngồi thiền không phải là hình thức, mà là con đường trở về nguồn tâm thanh tịnh.
Khi tâm an, trí sáng, nghiệp dừng, khổ đau chấm dứt – đó là giải thoát chân thật.

“Người uống nước, tự biết nóng lạnh.
Người thực hành thiền, tự biết an lạc.”